Đề kiểm tra cuối học kì II môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2021-2022 - Dư Thị Khiến (Có đáp án)

Nội dung text: Đề kiểm tra cuối học kì II môn Ngữ văn Lớp 9 - Năm học 2021-2022 - Dư Thị Khiến (Có đáp án)

1. UBND HUYỆN AN LÃO ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II TRƯỜNG THCS Thái Sơn NĂM HỌC 2021– 2022 MÔN NGỮ VĂN – LỚP 9 (Thời gian làm bài 90 phút) A. MA TRẬN Mức độ Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Tổng chung Chủ đề I. Đọc - hiểu - xác định - hiểu được nội dung chính được PTBĐ của văn bản. - PT được tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn - hiểu được bài học rút ra từ nội dung văn bản. 1 3 4 Số câu 0,5 2,5 3.0 Số điểm 5 % 25% 30 % Tỉ lệ - Trình bày suy nghĩ một vấn đề đời sống được gợi ra từ văn bản. II. Làm văn 1 1 2,0 2,0 20 % 20% - Viết bài văn nghị luận văn học 1 về một đoạn trích 5 50% Số câu 2 1 Số điểm 5.0 7.0 Tỉ lệ 50% 70% Tổng số câu 2 2 2 6 Tổng số điểm 1.0 1.5 7.0 10 Tỉ lệ 10 % 15% 70% 100%
2. B. ĐỀ BÀI PHẦN I. ĐỌC HIỂU ( 3.0 điểm ) Đọc đoạn văn bản sau và thực hiện các yêu cầu: “ Tổ quốc - Tiếng gọi tha thiết ấy mãi ngân vang trong muôn triệu trái tim Việt Nam. Tổ quốc là sự thân thiết, gần gũi. Tổ quốc là nhà ( ). Tổ quốc là tình yêu khơi nguồn mọi tình yêu. Yêu Tổ quốc là yêu con đường mình đến trường, yêu hàng cây minh trú mưa, tránh nắng. Yêu Tổ quốc là yêu thương những đôi chân lam lũ, nhọc nhằn bốn mùa trên đồng ruộng. Yêu Tổ quốc là thuộc lòng những vần thơ lục bát nghĩa tình, là quý trọng tiếng nói cha ông, là tự hào những trang sử vẻ vang của dân tộc mình. Với tình yêu Tổ quốc nặng trĩu con tim, mỗi người con của mảnh đất hình chữ S hãy tự hỏi lòng mình: Ngày mai mình sẽ là ai? Mình sẽ làm gì cho xứ sở mình yêu thương?” (Trích Yêu Tổ quốc, Yêu đồng bào từ nhận thức đến hành động-theo nhà báo Đoàn Công Lê Huy) Câu 1. (0.5 điểm) Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên? Câu 2. (0.5 điểm) Nội dung chính của đoạn văn bản trên là gì? Câu 3. (1.0 điểm) Chỉ và nêu hiệu quả của biện pháp liệt kê có trong câu văn: “Yêu Tổ quốc là yêu con đường mình đến trường, yêu hàng cây minh trú mưa, tránh nắng. Yêu Tổ quốc là yêu thương những đôi chân lam lũ, nhọc nhằn bốn mùa trên đồng ruộng. Yêu Tổ quốc là thuộc lòng những vần thơ lục bát nghĩa tình, là quý trọng tiếng nói cha ông.” Câu 4. (1.0 điểm) Từ đoạn văn bản trên, em rút ra cho mình bài học gì? PHẦN II. LÀM VĂN (7,0 ĐIỂM) Câu 1 (2,0 điểm). Từ nội dung của đoạn văn bản phần đọc hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về tình yêu Tổ quốc. Câu 2 (5,0 điểm). Em hãy viết bài văn trình bày cảm nhận về vẻ đẹp nhân vật Phương Định trong đoạn trích sau: Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? Chắc có, các anh ấy có những cái ống nhòm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới. Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn màu vàng Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặt là mặt trời nung nóng. Chị Thảo thổi còi. Như thế là đã hai mươi phút qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khỏa đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình. Hồi còi thứ hai của chị Thao. Tôi nép người vào bức tường đất, nhìn đồng hồ. Không có gió.Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung
3. là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn đằng kia, lửa đang chui bên trong cái dây mìn, chui vào ruột quả bom Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết.Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng (Trích Những ngôi sao xa xôi, Lê Minh Khuê, Ngữ văn 9, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2015, tr. 117-118)
4. C. HƯỚNG DẪN CHẤM PHẦN I. ĐỌC HIỂU ( 3.0 điểm ) Câu Yêu cầu cần đạt Điểm 1 - PTBĐ chính: Nghị luận 0.5 2 - Nội dung chính: Đoạn văn bản bộc lộ tình yêu của tác giả nói riêng và của con người Việt Nam nói chung dành cho Tổ quốc. 0.5 * HS cần chỉ rõ biện pháp nghệ thuật: - Liệt kê: Yêu Tổ quốc là “yêu con đường yêu hàng cây yêu thương 0.25 3 những đôi chân lam lũ, nhọc nhằn thuộc lòng những vần thơ lục bát quý trọng tiếng nói cha ông” - Hiệu quả: 0.25 + Làm cho câu văn thêm sinh động gợi hình, gợi cảm, thuyết phục. + Diễn tả một cách đầy đủ, cụ thể, chi tiết những biểu hiện phong phú, giản dị của tình yêu Tổ quốc. 0.25 + Thể hiện tình yêu Tổ quốc chân thành, tha thiết của tác giả. 0.25 - Bài học: + Nhận thức được: Tình yêu quê hương đất nước là truyền thống tốt đẹp luôn 1,0 thường trực ở mỗi người. + Tích cực, nỗ lực học tập, lao động, rèn luyện nhân cách, bản lĩnh. 4 + Yêu Tổ quốc, quê hương; gìn giữ và kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc. + Nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo nhất là trong tình hình hiện nay. + Có những hành động, việc làm cụ thể để góp phần xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp. PHẦN II. LÀM VĂN (7,0 ĐIỂM) Câu Yêu cầu cần đạt Điểm 1. Về hình thức, kĩ năng - Đảm bảo hình thức, dung lượng đoạn văn, lập luận chặt chẽ, hợp lí, không 0,25 mắc lỗi diễn đạt, dùng từ, chính tả. 1 2. Về nội dung * Nêu vấn đề: Tình yêu Tổ quốc * Giải thích: -Tình yêu Tổ quốc là tình cảm thiết tha, sâu nặng mà mỗi người dành cho 0,25 quê hương, đất nước, dân tộc của mình.
5. * Biểu hiện của tình yêu Tổ quốc: 0,25 + Thời kì chiến tranh: Lòng căm thù giặc sâu sắc, quyết tâm chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập, tự do của dân tộc. + Thời kì hòa bình: Yêu con người, yêu cảnh sắc thiên nhiên, tự hào về truyền thống lịch sử, bản sắc văn hóa dân tộc và sẵn sàng cống hiến để góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp *Bàn luận: Ýnghĩa, vai trò của tình yêu Tổ quốc: + Tình yêu Tổ quốc là tình cảm đẹp đẽ, thiêng liêng, là truyền thống quý báu 0,25 của dân tộc. Đó là một tình cảm không thể thiếu trong mỗi con người. + Tình yêu Tổ quốc giúp mỗi cá nhân biết sống đẹp, sống có ý nghĩa, có lí tưởng, có trách nhiệm và ý thức cống hiến xây dựng quê hương đất nước. + Tình yêu Tổ quốc là cội nguồn tạo nên sức mạnh của khối đại đoàn kết để dân tộc ta vượt qua mọi thử thách,chông gai trên hành trình bảo vệ, kiến thiết đất nước. 0,5 * Mở rộng; Bài học nhận thức, hành động, liên hệ bản thân: - Phê phán, lên án những hành vi chưa biết trân trọng cội nguồn, chưa có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc - Nhận thức đúng đắn, sâu sắc về những gì tốt đẹp Tổ quốc đã trao cho chúng ta.Yêu quý, gìn giữ, kế thừa, phát huy truyền thống quý báu của quê hương, dân tộc. Nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo nhất là trong tình hình hiện nay.Có những hành động, việc làm cụ thể để góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, phồn vinh. 0,5 - Là học sinh , ngay từ bây giờ phải tích cực học tập trau dồi tri thức, tu dưỡng đạo đức lối sống để sau này đóng góp công sức bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước. * Yêu cầu về kỹ năng: - Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ. - Diễn đạt trôi chảy, lời văn trong sáng, có cảm xúc, không mắc lỗi văn phạm. 0.5đ Câu * Yêu cầu về nội dung: 2 Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách, nhưng cần đạt được những kiến thức cơ bản sau: 1. Mở bài: - Giới thiệu về tác giả Lê Minh Khuê và truyện "Những ngôi sao xa xôi". 0,5đ - Nêu vấn đề nghị luận và trích dẫn đoạn trích. 2. Thân bài a. Khái quát: - Hoàn cảnh ra đời của truyện. 0,25đ - Tóm tắt truyện. - Vị trí đoạn trích. b. Cảm nhận: Vẻ đẹp của nhân vật Phương Định. * Hoàn cảnh làm việc của Phương Định thật nguy hiểm. 0,75đ - Sau những đợt thả bom của giặc, Phương Định cùng đồng đội chạy lên cao điểm làm nhiệm vụ, nơi có những quả bom chưa nổ. Cảnh tượng và không khí chiến trường lúc đó chứa đầy sự căng thẳng: "Vắng lặng đến phát
6. sợ. Cây còn lại xơ xác. Ðất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung". Đó là một không gian ngột thở, đầy ám khí, tiềm ẩn sự hủy diệt + Những câu văn ngắn, từ ngữ giàu hình ảnh, nhà văn chẳng cần tô vẽ nhiều, thì bản thân khung cảnh ấy đã đủ gây ấn tượng về chiến trường ác liệt nơi hàng ngày Phương Định và đồng đội chiến đấu. Đó là một không gian ngộp thở, đầy ám khí, tiềm ẩn sự hủy diệt sau những lần thả bom của địch. Hoàn cảnh đó đã thử thách cao độ lòng gan dạ, dũng cảm, sự bình tĩnh của cô. * Phương Định là một cô gái thật dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm cao 0,25đ trong công việc. - Là một cô gái xuất thân từ Hà Nội, lãng mạn, giàu cảm xúc. Cho nên, khi làm công việc phá bom, Phương Định không tránh khỏi cảm xúc bình thường, 0,25đ rất con người: hồi hộp, căng thẳng, cảm thấy ngực nhói, mắt cay. Mặc dù đây là công việc hằng ngày, như cô kể: Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần nhưng mỗi lần phá bom vẫn là một thử thách. - Khi đến gần quả bom: Cô không sợ nữa, bởi chính trong lúc căng thẳng khi 0,75đ đối diện với quả bom lại là lúc cô cảm thấy ánh mắt các anh cao xạ dõi theo mình. Ánh mắt ấy đã kích thích lòng tự trọng của cô, đem đến cho cô một ý chí mạnh mẽ để cô dũng cảm vượt qua mọi nguy hiểm. - Khi ở bên quả bom: Từng cảm giác của Phương Định trở nên sắc nhọn, cô cẩn trọng, bình tĩnh thực hiện đến từng thao tác cuối cùng: “thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom, một tiếng động sắc đến gai người, cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và cảm thấy tại sao mình làm quá chậm .”. Những lúc đối mặt với quả bom sắt lạnh lùng, Phương Định cũng có nghĩ đến cái chết nhưng đó là một “ cái chết mờ nhạt không cụ thể” . - Khi chạy về chỗ nấp: Điều cô quan tâm lúc này là “ liệu mìn có nổ, bom có 0,5đ nổ không? Không thì làm cách nào để châm ngòi lần thứ hai .”. Suy nghĩ thể hiện tinh thần trách nhiệm rất cao trong công việc, là lòng quả cảm, không sợ hi sinh. -> Đó là một công việc diễn ra môt cách thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của Phương Định và đồng đội. Công việc nguy hiểm nhưng cô luôn cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ thật tốt. * Không chỉ vậy, ta còn thấy ở P. Định một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm. - Là một cô gái giàu nữ tính. Điều này được thể hiện qua cách cô cảm nhận về những vật vô tri hàng ngày mà cô vẫn phải làm việc: “ Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu”. 0,25đ - Cảm nhận tinh tế từng sự việc, hiện tượng, tiếng động diễn ra xung quanh “ Một tiếng động sắc đến gai người ” - Cảm giác như có ánh mắt của các anh cao xạ dõi theo mình: Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. -> Tâm lí nhân vật Phương Định trong một lần phá bom được thể hiện rất cụ 0,25đ thể, tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ dù chỉ thoáng qua trong giây lát. Từ đó, ta thấy Phương Định hiện lên một thế giới nội tâm phong phú. c. Đánh giá thành công về nghệ thật và nội dung của đoạn trích: - Nghệ thuật:
7. + Truyện được trần thuật từ ngôi thứ nhất. Phương Định là nhân vật chính 0,25đ cũng là người kể chuyện. Ngôi kể tạo điều kiện cho tác giả mở ra thế giới nội tâm của nhân vật một cách tự nhiên, một thế giới tâm hồn giàu cảm xúc, suy tư, nhiều khát khao, ước vọng. + Giọng điệu giàu chất nữ tính, lắng đọng nội tâm. + Khi xây dựng nhân vật, nhà văn đã đặc biệt khai thác hoàn cảnh sống và hành động, ngôn ngữ của nhân vật để khắc họa tính cách. + Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, chân thực, sinh động, sử dụng câu văn ngắn nhịp nhanh, câu văn dài nhịp chậm . -Nội dung +Đoạn truyện khắc họa thành công chân thực cảnh phá bom vô cùng nguy hiểm, qua đó ca ngợi những phẩm chất cao đẹp của nhân vật Phương Định với lòng dũng cảm, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, nhạy cảm, tinh tế . 3. Kết bài 0.5đ - Khẳng định giá trị, ý nghĩa của đoạn trích và truyện. - Cảm xúc, suy nghĩ của bản thân. * Lưu ý: Trên đây chỉ là những định hướng, giám khảo cần căn cứ vào bài làm của học sinh để cho điểm phù hợp. Xác nhận của BGH Xác nhận của TCM Người ra đề Lê Thị Xuân Trần Thị Gấm Dư thị Khiến